Ussuz Sözlük

Nedir bunun anlamı? Anlıyorsam açıktır, anlamıyorsam kapalı.

Benliğin inşa’sı dil’in ve mantık’ın temelinde aile ve toplum tarafından “eğitilme” ile “işleme” ile tamamlanan ve ferdin çevresine uygunluğunu sağlayan medeni ve edilgin bir süreçtir. Kapitalizm çağında ferdin “pazara çıkartılmaya hazır halde”-oluşu “bilinç”’tir, Şerifimizin söylediği gibi. Benliğin inşa’sı tamamlanınca ferd için “Pazar”’da değerlenmeyenler muamma haline dönüşür.

Kendilik benliğin örtüsü altında, benliğin karanlık toprağında gömülüdür. Arapça ifadesiyle kâfir’dir. Kendilik ezeldedir ve ebeddedir. Kendilik “hikmet”’tir ve bu nedenle gayri medenidir, bozguncudur, eş deyişle “karşı-bilinç”’tir. Muamma kendilik için mevsimsiz sıcaklık ve kara ışıktır.

Ferdin inşa edilmiş hali “ben” ile varoluş hali “kendi” arasındaki farklılık çatışır muamma karşısında.

Olup biten her şey muammaya dahildir. Bir şeyin neliği, işaret ediliyor oluşu, anlamı. “Nedir bunun anlamı?” sorusu anlaşılabilir bir değerler düzeninin kabulüyle sorar ve kördür. Akıl yürütmenin üç adımı tökezlediğinde, tüm değerlerin yenilenmesi göze alınamayacağına göre, açıklık kapalılık belirlenimi gerçekleşir. Muamma ile karşılaşan bilincin eylemini belirleyen benliğin emniyeti ve kapitalizmin devamıdır. Barbarlar hendekleri, kale kapılarını ve medeniyeti aşamazlar.

Kapitalizm iğreti universalizmdir. Her şeyi alır, kendine dahil eder, değerler; eylemi, aşkı, şiiri…piyasa için dönüştürür.

Şiir eğitilmiş, işlenmiş bilinçte en fazla incelmiş bir zevktir. Şair duygularını güzel bir söyleyişle ifade eden zarif aşık. Hakikatte onlar için şair koyun sürülerine dalan kurttur, şiir vahşet. Ecemiz de bir yerde muhakkak “üstü kalsın” demiştir. Neyin anlamı var? Açık olan ne, kapalı olan ne? Şiir çetrefil muamma, şair kâfiri dünyanın. (Metehan Karaduman)

Akıl ve sevgi ile kendimize kattığımız ve koruduğumuz değerleri paylaşmak istediğimiz insanlardır. (Serpil Güven)

Varlıkların nesnelerine yönelik bilme elde etme kullanma arzusu tükendiğinden herhangi bir erime güdülenemeyen, bu hal adına yaşamak da denilen süreçte ağır ağır ve kesintisiz biçimde kendiliği kuşatarak ancak tükenişin sonlandığı anda fark edildiğinden herhangi bir çıkışa yönelme imkanı da bulamayan kişinin, gündelik ve acımasız kamu bilincinin tembellik etkinsizlik işlemezlik gibi bir eylemden kaçınma bir eylemin yokluğu kategorisine iterek cezalandırdığı ve bedenle kayıtlı bilincin ontolojik çaresizliğinin inkar edilmesi suretiyle inşa edilen kendilikten uyanışı topluma karşı müeyyidesi hor görme olan bir suça dönüştürdüğü, basit ve mutlak anlamda zaman-lı ve mekan-lı oluşunun eylemine verilen isim, başka bir deyişle süre duran mutsuz bilincin ölmek eylemine doğru tamamlanmakta olan eyleminin ya da can çekişen bedenlilik hal-eyleminin ismi. (Metehan Karaduman)

Tanrı'nın ölümüne ki, sebebiyet veren adam; "Melodram´da Flüt" duyabildiğim, ayrıca. (İbrahim Azar)

Elitis şiiri. Materyalist olarak şiir dendiğinde, ruh, tanrı ve diğer madde dışına işaret eden vurguları taşımaksızın duygu derinliğini görebileceğimiz inci tanesi, söz tasarrufu şiir. (Özgür Temiz)

 

Can Yücel hazretlerinin ebedi olarak bulunmakla şereflendirdiği güzel kıyı kasabası. Turist akınına uğramış olmakla ünlense de sonsuza dek ilk anlamı dışında gerçek bir anlam aramaya ihtiyacı olmayan bir yerdir. (Özgür Temiz)

İnsanların duygu, düşünce, dilek ve tasarımlarını anlatabilmek için kullandığı işaretler dizgesidir. Toplumsal ve soyut bir dizgedir. (Erdoğan Kul)

Etin et, kanın kan ve genel olarak maddenin madde, dışında bir şey olmadığının anlaşıldığı trajik zamanda konumlu duraklama anında şairin durumu. Şair, en maddi ve en basit anlamında olguyu görmesi sebebiyle imgeye yol alabilmektedir; bu durugörü olduğu gibi yazmaya dönüştüğü anda olgusal anlamını dahi dışlayarak durugörü cinnetini ifade eder. çünkü yazmak başlıbaşına bir cinnet halidir -karşılaştırınız, tecim-. (Özgür Temiz)

Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının “şair”i. (Erdoğan Kul)

Şiirin en sabırlı damarı olabilmiş şair. (Erdoğan Kul)

Şiir tarihimizde akla hemen Ece Ayhan’ı getiren sözcük. (Erdoğan Kul)

Faşizm insan davranışının öyle bir biçimidir ki, konuşmaya bir şekilde yetkisi olanın söz ve eylemleri, her konuda, hakikatten boşaltılan yere yerleştirilir. Belirlenen herhangi bir şahsın histerisi, hem belirli bir durumda hem de genel planda, insan yaşantısını düzenleyen kuralların yapı taşı kabul edilir. Faşzm öyle bir kapristir ki, zaten zamana hapsolmak anlamına gelen bedenler, herhangi bir anda, geçmiş ya da gelecek olarak ya da şimdi olarak belirlenecek kapalı bir zaman emrini, hep ondaymışçasına benimseyip, ne zaman değiştirileceği belli olmayan bu emri, sonsuza dek böyle uygulanacakmış gibi, kendilerine mal etmelidirler. Hakikat neyse, faşizm onun tersidir denebilir. Faşizm ile “bedenler” kendilerini “ahlak”tan yoksun bir yaratıcıya teslim ederler. (bkz. medeniyet ve kapitalizm) (Şerif Yıldırım Tatay)

Kendi dürüst, trajik yoluna saptırılamazcasına düşen, ‘hakikat’ın tadını gerçekten tadabilen, bu yüzden de yaşamını acılaştırmayı asla kabul etmeyen Zerdüşttür o! (Fadime Kılıçoğlu)

Kederi adam gibi taşıyan Maigret mi, Simenon mu? Kim? (Nalân Kiraz)

Gösterenle gösterilen arasındaki ilişkinin temel niteliğini açıklamak için kullanılır. Dil açısından düşünürsek, sözcüğün kendisi ile işaret ettiği anlam/kavram arasında kurulu olan ilişkinin kendiliğinden ve zorunlu değil, uzlaşımsal ve saymaca olduğu anlaşılır. Bir varlığa, bir kavrama belirli bir sözcükle işaret etmemiz için o varlığın, o kavramın kendisinde bizi buna zorlayan bir durum, bir neden yoktur. Eğer sözcükle anlam/kavram arasında zorunlu ve kendiliğinden bir ilişki olsa idi dünyanın tüm dillerinde aynı varlıklara aynı adlar verilirdi. Oysa Türkçedeki “yaşam”, Arapçadaki “hayat”, Almancadaki “das Leben”, Fransızcadaki “la vie”, Rusçadaki “жизненный”, İtalyancadaki “vita”, İngilizcedeki “life” sözcükleri aynı kavramı adlandırmak için kullanılan farklı farklı göstergelerdir. Bu çeşitlilik ve farklılık, temeldeki “nedensizlik”le ilgilidir. (Erdoğan Kul)

Gösteriş için çıktığını her vesileyle belli eden sermaye dergilerinden biri. (Erdoğan Kul)

İntihar eden şairler ve öldürülen şairler alt başlıklarıyla Şiirin Kesik Damarları adlı iki ciltlik dünyanın tek örnek antoloji-kitabını yazmış, ancak ölmeden yağmalanamayacağı düşünüldüğünden edebiyat otoritecikleri tarafından bir süre daha görmezden gelinmek üzere uzlaşılmış Türkiye’nin gerçek anlamdaki tek nihilist şairi ve şiir kuramcısıdır. Şair ve Otorite, Şiir ve Yanılsama kitabı yanında, Türk şiirinde yüz yıl daha anlaşılmaksızın gömülmek üzere sözleşilmiş Harfler Kitabı baş yapıtıdır. 4 yıl sonra ilk defa bir dergide yayımladığı şiiri Cumhuriyet gazetesi tarafından ayın şiiri olarak değerlendirilmiştir. Ancak bu metinde bile gazete adını geçirtmek zorunda kaldığından bu ünvana şunu demek yakışıyor, “yine de şiir kazanmamıştır.” (Özgür Temiz)

Türk şiirindeki tek gerçek açılım. (Erdoğan Kul)

Toplumsal kişinin kendini yaratma biçimi. Toplumsal kişi yeni bir yaratılış talep etmez; kendini yaratma usullerini içgüdüsel olarak bilmektedir. Toplumsal kişi için çalışmak kutsaldır ve her şeyin üzerindedir; çünkü içinde kendi yaratılışını barındırır: sürekli, inançlı “iktidar mücadelesi”. (Şerif Yıldırım Tatay)

“Yalnız hüznü vardır kalbi olanın.” 29 yaşında iken hayatta bulunmaktan vazgeçen, yanlış evrene doğmuş, yanlış evrenden insanlık hallerini içine sindirememiş bir köy çocuğu. Acı katıksız bir biçimde elmaslaşır şiirinde, ancak umudu yanlış yerde aramasının bedelini kendi eliyle ve hayatıyla ödedi. Hepimizin yerine, hepimizin yerine. (Özgür Temiz)

Şairlerin en uzun boylularından. Gölgesi, su birikintilerinin dibinde gezinir. (Erdoğan Kul)

Varoluşun sızı olarak duyumsandığı az bulunur vicdan. (Esen Yalım)

Bilinir biçimlerinde duymayı, görmeyi ve giderek yaşamayı engelleyen çınlama. (Esen Yalım)

İnsanları birbirine yaklaştıran ne varsa ona bir pazar fiyatı belirlenerek, insanların arasına bir engel olarak konmasıdır. Medeniyet ve halkikatin bu en büyük düşmanının en esaslı yardımcısı da faşizmdir. Faşizm ile “kısır” zamansallığa hapsedilen bedenler, en uygun “zamana” geldiklerinde, en uygun biçimde pazara çıkartılmaya hazır hale getirilir. (bk. medeniyet ve faşizm) (Şerif Yıldırım Tatay)

Düşünmedeki hız ve keskinlik ölçüsünde yaratılabilir ya da yok edilebilir düşün aracı. (Esen Yalım)

Maddenin doğası, varlık’taki yeri üstüne söylenmiş olanlara ek olarak; Şiirin maddesi “söz”dür. Söz söylendikten sonra maddeleşir, ancak söylenmeden önce bu “olası madde” olarak adlandırılabilir. Nerede madde varsa, orada eylem vardır; ya da eylemle karşılaştığımızda bunun maddenin bir ürünü olduğunu tespit etmemiz gerekir. Söz dile geldiğinde maddenin bütün olanaklarını, eylem ve bir eylem türü olan eylemsizliği beraberinde getirir. Söz, her ne kadar soyut bir alandan hareket ederse etsin, sonunda madde olarak karşımıza çıkar. Onu anlamamızın biricik sebebi budur. (Özgür Temiz)

Her gün yanı başında olduğunu sandığın kişi açtığında kapıyı, ardında ne var? Hiç bilemez insan. (Nalân Kiraz)

İnsanların birlikte yaşamaları eylemi. Bu eylemi destekleyen, insanların işini kolaylaştıran, onlara “uyan” her insan eylemi ve düşüncesi “medeni” olarak tanımlanabilir. Örneğin üzerine oturmak için yapılan hasırdan bir tabure, insanlar tarafından benimsendiyse, medeniyete katkı sayılır. Çünkü insanları bir masanın etrafında oturarak çay içme eylemi esnasında “uygun” bir biçimde bir araya getirir. İnsanların birbirlerine ve başka şeylere olan sevgi ve sakınmalarını destekleyen her şey, medeniyeti de destekler ve besler. Birlikte yaşamanın “asgari” koşuludur medeniyet. Yani birileriyle birlikte yaşıyorsan, onların işlerini kolaylaştıracak, birbirlerini ve şeyleri sevip sakınmalarını sağlayacak biçimde düşünmeli ve eylemelisin. (bkz. faşizm ve kapitalizm) (Şerif Yıldırım Tatay)

Dilde kaybolma, yok olma olanağı. (Esen Yalım)

 

 

Öykü ve romanın (yazarlarca) az buçuk anlaşılabilir/tanınabilir gibi olduğu Türk edebiyatı dönemi. (Erdoğan Kul)

“Algı ortalaması”nın egemen olduğu yakın dönem ve günümüz Türk edebiyatı yetkeleri ve izlerlerince anlaşılamamış, anlaşılması da mümkün görünmeyen yazar. (Erdoğan Kul)

Her yüzyılda “çağdaş” olabilen delikanlı şair. (Erdoğan Kul)

Tanımından ziyâde önemli olan, ne olması gerektiğidir: Mutlak, giyinik çıplaklığımız ´ı örten; sahi bir kumaş olmalıdır şiir: O ki, denize meta kalmak değil; metaya, `yüzüters´ deniz durabilmektir! (İbrahim Azar)

Şiirde, “yerini tutma” özelliğiyle kullanılan sözcük ya da söz öbeğidir. Örneğin, Ahmet Haşim’in “Merdiven” şiirindeki “merdiven” sözcüğü “yaşam evrelerinin/basamaklarının” yerini tutar. Âşık Veysel’in “İki kapılı bir handa / Gidiyorum gündüz gece” dizelerindeki “iki kapılı han”dan kastın “dünya” olması gibi. Divan şiirindeki “mazmun”lar, şiirde simgeyi açıklamak için en tipik örnekler olarak gözden geçirilebilir (“yay”ın “kaş”, “ok”un “kirpik” yerine kullanılması gibi). “Şair burada acaba ne demek istemiş?” sorusu, şiirde simge arama ve o simgenin neyin yerini tuttuğunu bulabilme amaçlıdır. (Erdoğan Kul)

Dilin birey tarafından eylenmesidir. Dil toplumsal ve soyut bir dizge, söz bireysel ve somut bir edimdir. (Erdoğan Kul)

Dilin anlamlı temel birimidir. Saydamdır. (Erdoğan Kul)

Türk tarihinin bir türlü kapanamayan/tamamlanamayan süreci. Günümüzün 170 küsur yıl önceki adı. (Erdoğan Kul)

Sürdürülebilir bitmenin, tükenmenin tek gerçek yazarı. (Esen Yalım)

Gecenin yarasını bir geyikte görerek şiirinin kimyasını değiştirebilmiş şair. (Erdoğan Kul)

Türkiye’deki üniversitelerin belki en önemli bölümlerinden biri; ama bir o kadar da geri, gerici, geriletici… (Erdoğan Kul)

Doğruyu yanlışı düşünmeden insanın kendini bıraktığı tekin olmayan, belirsiz, imkansız ve anlamını düşmede bulan her türlü durum. (Esen Yalım)

Kimilerinin koşulsuz güvenme, sevme biçimi ve çoğunlukla zaaf olarak algılanan anlaşılması nerdeyse imkansız saflık. (Esen Yalım)

Usunu yemiş, uslu olmayan, “usu yarık” kişi. (Esen Yalım)

Georges Perec’in muhteşem yapıtı. “Harbi edebiyat”ın anlaşılabilmesi için sırf ondan yola çıkmak bile yeterli olabilir. “Eşsiz” olabilme özelliğini her zaman koruyacak bir roman. (Erdoğan Kul)

Türkçenin şiir hali ya da şiirin ve düşüncenin Türkçesi. (Erdoğan Kul)

Şair. Bir gün “karşıdan karşıya geçerken eli bırakılan çocuklar”dan olduğunu bulunduğu hayata yediremedi. Birilerinin elini tutar gibi yapmaktansa kendine yediremediği hayatın üstünü bahşiş olarak bırakmayı tercih etti. (Özgür Temiz)